Wat paarden te maken hebben met veiligheid op de bouwplaats

Peter Graller
3 oktober, 2019

Veilig werken is niet moeilijk. De tools en beschermingsmiddelen bestaan, de intenties en wetten ook. En toch lukt het niet altijd. We kunnen daarvoor allerlei redenen aanslepen, zoals de moordende deadlines voor bouwbedrijven. Maar misschien moeten we ook eens naar ons brein kijken. Ons paardbrein, om precies te zijn.

95 procent van wat we doen, doen we met ons paardbrein, de zetel van onze emoties, onze motivatie en ons sociaal gedrag.

Dat is de stelling van consultant Samurai at Work, die op Matexpo een presentatie gaf voor de Confederatie. De bouw is inderdaad een bijzondere sector, met specifieke kenmerken. Maar uiteindelijk zijn het de mensen die het werk doen en er bestaan geen redenen om te denken dat bouwvakkers en aannemers een ander brein hebben dan andere werklieden.

Drie breinen

Nee, het probleem is eerder dat in ons hoofd drie breinen schuilen. De neurowetenschapper Paul MacLean noemt dat het Triune Brain.

Aan de ene kant is er het reptielbrein. Het staat in voor levensnoodzakelijke dingen waarover we niet nadenken: ademen, een vluchtreflex bij gevaar of pijn. Helemaal aan de andere kant staat het mensbrein (de neocortex). Dat is het hersendeel dat ons in staat stelt om intelligent te denken en bewust te handelen.

We kopiëren onbewust, meer dan we beseffen, het gedrag van anderen rondom ons.

Maar 95 procent van wat we doen, doen we met een derde deel van ons brein: het paardbrein. Het is de zetel van onze emoties, onze motivatie en ons sociaal gedrag. Het bepaalt hoe we ons voelen en hoe we ons onbewust gedragen. We kopiëren bijvoorbeeld onbewust, meer dan we beseffen, het gedrag van anderen rondom ons.

(Lees verder onder de afbeelding)

 

Breinen in conflict

Verkeersdeskundigen hebben ontdekt dat verkeersborden en snelheidsbeperkingen op zich een weg niet veilig maken. Ook de weginrichting is belangrijk. De neocortex van de bestuurder ziet op het verkeersbord dat hij maar vijftig mag rijden. Maar het paardbrein ziet een lekker brede en kaarsrechte weg.

Wie wint? Maar al te vaak is het ons paardbrein. De inrichting van de weg is niet goed. Als we mensen willen aansturen om veilig te werken moeten we dus niet alleen het mensbrein aanspreken, maar ook en vooral het paardbrein.

Een compliment zoals “Goed bezig, Marc, ik zie dat je je veiligheidsschoenen draagt” kan dus als een beloning werken.

Intentie ≠ gedrag

Als je vraagt: “Wie is er vanmorgen naar het werk gegaan met de intentie om een ongeval te veroorzaken?” zullen niet veel mensen positief antwoorden. Maar toch gebeuren er ongevallen, vaak door onveilig gedrag.

Iemand overtuigen van het nut van veilig werken is dus een goede start, maar geen garantie dat hij of zij dat ook daadwerkelijk doet. Om gedrag te veranderen moet je niet alleen rekenen op intenties maar ook werken aan het gedrag zelf.

Paardbrein aansturen

Ons paardbrein werkt op sommige vlakken zoals een paard. Je kunt het dingen aanleren. Bijvoorbeeld door te belonen (en in mindere mate door te straffen). Ons brein reageert op een compliment net zoals op een beloning: het stuurt ons lichaam aan om dopamines te produceren en die geven een geluksgevoel.

Een compliment zoals “Goed bezig, Marc, ik zie dat je je veiligheidsschoenen draagt” kan dus als een beloning werken. Het paardbrein reproduceert hoofdzakelijk gedrag dat door de omgeving wordt beloond. Positieve bevestiging helpt dus om veilig werken te bevorderen.

Download de presentatie
Bekijk reacties ( )